3. Kurulum ve yapılandırma

Bu bölümde:

3.1. Önemli uyarı ve not

Uyarı

Lityum aküler pahalıdır ve aşırı deşarj veya aşırı şarj nedeniyle hasar görebilir.

Düşük hücre gerilimi nedeniyle BMS aracılığıyla kapatma, her zaman güvende kalmak için sadece son çare olarak kullanılmalıdır. Öncelikle o kadar ileri gitmeyip tanımlı bir şarj durumundan sonra sistemi otomatik olarak kapatarak (BMS uzaktan açma/kapama portunu ayarlanabilir bir SoC değeri üzerinden rölesiyle kontrol edebilen bir BMV ile yapılabilir) her zaman aküde yeterli yedek kapasite olmasını sağlayın ya da bir sistem açma/kapama anahtarı olarak BMS’nin uzaktan açma/kapama fonksiyonunu kullanın.

Küçük yükler (alarm sistemleri, röleler, belli yüklerin bekleme modundaki akımları, akü şarj cihazları ya da şarj düzenleyicilerin geri akım drenajları gibi) sistem kullanılmadığında aküyü yavaşça deşarj ediyorsa aşırı deşarj yüzünden zarar oluşur.

Muhtemel kalıntı akım çekme ile ilgili herhangi bir tereddüt halinde, akü anahtarını açarak, akü sigortasını/sigortalarını çekerek veya sistemin kullanımda olmadığı bir zamanda akünün artı kutbunun bağlantısını keserek aküyü yalıtın.

Bir kalıntı deşarj akımı, sistem tamamen deşarj olup bir düşük hücre voltajı kapanması meydana geldiğinde bilhassa tehlikelidir. Düşük hücre voltajı nedeniyle kapanmadan sonra, aküde 100Ah akü kapasitesi başına yaklaşık 1Ah kadar bir kapasite rezervi kalır. Kalan kapasite yedeği aküden çekilirse akü zarar görecektir, örneğin sistem 8 günden uzun süre deşarj olmuş halde bırakılırsa sadece 10 mA’lık bir artık akım 200 Ah’lik bir aküye zarar verebilir.

Bir düşük hücre gerilimi bağlantı kesilmesi gerçekleşirse hızla müdahale (akünün yeniden şarjı) gerekir.

Not

HQ2109 (dahil) seri numarasına kadar üretilmiş Smart BMS CL birimlerinin (BMS’nin arkasından seri numarasını kontrol edin) ALTERNATÖR/MARŞ AKÜ bağlantı noktasından güç aldığını unutmayın. Bu seri numarasından sonraki birimler ise Li-Ion bağlantı noktasından güç alacaktır.

3.2. Göz önünde bulundurulması gerekenler

3.2.1. DC yüklerini Yük kesme üzerinden kontrol etme

DC yükleri, hücre düşük gerilimi riski oluştuğunda derin deşarjı önlemek için kapatılmalı ya da bağlantısı kesilmelidir. Smart BMS’nin Yük kesme çıkışı bu amaçla kullanılabilir.
Yük kesme çıkışı normalde yüksektir (akü gerilimine eşit) ve olası gerilim düşüklüğünde serbest yüzme (= açık devre) durumuna geçer.
Terminal yükseğe çekildiğinde (akü artı) yükü açan veya terminal serbest bırakıldığında kapatan bir uzaktan açma/kapama terminaline sahip DC yükler doğrudan Yük kesme çıkışından kontrol edilebilir. Bu davranışı sergileyen Victron ürünlerinin bir listesi için bakınız Ek A.
Terminal düşüğe çekildiğinde (akü eksi) yükü açan ve terminal serbest bırakıldığında kapatan bir uzaktan açma/kapama terminaline sahip DC yüklerde İnvertörlü uzaktan açma/kapama kablosu kullanılabilir. Bkz. Ek A.

Not: lütfen yükün kapalı durumda kalıntı akımını kontrol edin.

3.2.2. DC yüklerini bir BatteryProtect ile kontrol etme

BatteryProtect, aşağıdaki durumlarda yükü keser:

Giriş gerilimi (= akü gerilimi) ön ayarlı bir değerin altına düştüğünde (BatteryProtect’ten ayarlanabilir) ya da
uzaktan açma/kapama terminali düşüğe çekildiğinde. Smart BMS, BatteryProtect’in uzaktan açma/kapama terminalini kontrol etmek için kullanılabilir.

3.2.3. Akü şarj cihazını Şarj kesme üzerinden kontrol etme

Akü şarj cihazları anlık hücre aşırı gerilimi ya da aşırı sıcaklığı durumunda şarj sürecini kesmelidir. Smart BMS’nin Şarj kesme çıkışı bu amaçla kullanılabilir.
Şarj kesme normalde açıktır (akü gerilimine eşit) ve hücre aşırı gerilimi kaçınılmazsa açık devre durumundadır.
Terminal yükseğe çekildiğinde (akü artı) şarj cihazını etkinleştiren ve serbest bırakıldığında devre dışı bırakan bir uzaktan açma/kapama terminaline sahip akü şarj cihazları doğrudan Şarj kesme çıkışından kontrol edilebilir. Bu davranışı sergileyen Victron ürünlerinin bir listesi için bakınız Ek A.
Alternatif olarak Cyrix-Li-Charge kullanılabilir. Cyrix-Li-Charge, akü şarj cihazıyla lityum akü arasına giren tek yönlü bir birleştiricidir. Yalnızca akü şarj cihazından şarj tarafındaki terminale şarj gerilimi geldiğinde devreye girer. Bir kontrol terminali, Smart BMS’nin Şarj kesme çıkışına bağlanır.

3.2.4. Paralel yapılandırmadaki çoklu aküler

Çok sayıda akünün paralel yapılandırılması halinde her akünün iki M8 sirküler konektör kablosu seti seri bağlanmalıdır (papatya dizimi). Kalan iki kabloyu BMS portuna bağlayın.

3.3. Sistem örnekleri

Aşağıda bir dizi sistem örneği bulacaksınız. Çok sayıda başka olasılık da bulunduğunu unutmayın. Şarj cihazlarını, invertörleri ve invertör/şarj cihazlarını BMS’nin Yük ve Şarj kesme çıkışlarından kontrol etmek için bir ürün grubu içinde farklı kablo arayüzleri olabileceğinden Ek A üzerine çalışmak zorunludur.

Smart BatteryProtect bulunduran bir araç veya tekne için uygulama örneği

Smart BatteryProtect, hücre gerilimi düşük olduğunda lityum akünün DC yükleriyle daha da fazla deşarj edilmesini önler. BMS’nin Yük kesme çıkışı üzerinden kontrol edilir. Lityum akünün şarj durumu bir SmartShunt ile izlenebilir.

MPPT ve Phoenix invertörle uygulama örneği

Bu örnekte, SmartSolar MPPT 75/15, BMS’nin Şarj kesme çıkışından VE.Direct invertör özelliği olmayan uzaktan açma/kağama kablosuyla kontrol ediliyor. Diğer yandan, BMS’nin Yük kesme çıkışı Phoenix VE.Direct invertörün uzaktan H girişini kontrol ediyor ve hücre gerilimi çok düşük olduğunda lityum akünün daha fazla deşarj olmasını önlüyor. SmartShunt, lityum akünün şarj durumunu izler.

3 kVA ve üzeri değere sahip Phoenix VE.Bus invertörle uygulama örneği

Bu VE.Bus Inverter, BMS’nin Yük kesme çıkışı tarafından kontrol edilmek için invertörlü uzaktan açma/kapama kablosuna ihtiyaç duyar. SmartShunt, lityum akünün şarj durumu hakkında bilgi sağlar.

Yardımcı girişlere sahip yeni bir tipin 3 kVA Multi ile uygulama örneği

Bu MultiPlus 12/3000 gibi daha büyük invertör/şarj cihazları iki invertörlü uzaktan açma/kapama kablosu gerektirir. Bunlardan biri Şarj kesme çıkışı ile Multi’nin şarj fonksiyonunu kontrol etmek için, diğeri ise BMS’nin Yük kesme çıkışı ile Multi’nin invertörünü kontrol etmek içindir. Yukarıdaki sistem için Multi’nin yardımcı girişlere sahip yeni tip bir cihaz olması gerekir. Bunun için ek yapılandırma şarttır. Daha fazla bilgi için Lityum akü sistemlerini Multi’lere elle bağlama adlı belgeye bakın.

3.4. Kurulum

Kurulumdan önce, gereksiz bağlantıları önlemek ve kablo uzunluklarını olabildiğince kısa tutmak için uygun sistem tasarımı planlamalarını yapın. Ayrıca Sistem örnekleri bölümüne bakın.

Optimum soğutma için Smart BMS’yi tercihen dik bir yüzeye monte edin.
Alternatör/Marş Bat+ port sigortasının değerini dikkate alın. Sigorta aynı zamanda şönt olarak da işlev gördüğü için Smart BMS, giriş akımını bu sigortaya uygun şekilde sınırlandırır. Sigorta ve ilgili akım sınırı için lütfen aşağıdaki tabloya bakın.
Doğru sigortanın seçilmesi alternatörün ve/veya DC kabloların aşırı ısınmasını önler.
Kablo tesisatını, marş aküsünün eksi kutbundan ayırın.
Smart BMS’nin istenmeden açılmasını önlemek için uzaktan açma/kapama konektörünü çıkarın.
Sigortaları ve tüm elektrik kablolarını kurun ve bağlayın. Lityum akülerin marş aküsünün eksi kutuplarını bağlamayın. Marş aküsünü Alternatör/Marş Bat+ terminalinin artı kutbuna ve lityum aküyü Li-Ion+ terminalinin artı kutbuna bağlayın. Sigortanın M8 vidalarının sıkı olduğundan emin olun (montaj torku: 10 NM).
Lityum aküler arasındaki akü kontrol kablolarını papatya dizimiyle bağlayın ve BMS portunun uçlarını bağlayın. Lithium Battery Smart ile BMS arasındaki iletişim kablolarını uzatmak için M8 dairesel konektör Erkek/Dişi 3 kutuplu kablo uzatmaları kullanın.
Verilen GND kablosunu lityum akünün ve marş aküsünün eksi kutbuna bağlayın. Verilen GND kablosunun uygun şekilde korunması gerektiğini unutmayın. Uygulamaya bağlı olarak, 300 mA ile 1,3 A arasında bir sigorta gerekir. Yük ve Şarj kesme ve ön alarm çıkışı kullanan Smart BMS’nin tahmini güç tüketimini belirlemek için teknik özelliklere bakın. 1,25 ile çarpılan bu değer, kullanılacak sigortanın değerini belirler. Örnek: Mevcut tüketim 16 mA + Yük kesme çıkışı 10 mA + Şarj kesme çıkışı 10 mA + ön alarm çıkışı 1 A = 1036 mA x 1,25 = 1,3 A sigorta değeri.
Uzaktan açma/kapama konektörünü Smart BMS’ye yeniden bağlayın. Doğru çalıştırma için uzaktan açma/kapama terminalinde ya da kablo döngüsünde (varsayılan) L ve H arasında bir açma/kapama anahtarı kurmak zorunludur.
Smart BMS artık kullanıma hazırdır.

Sigorta değeri

Maks. alternatör şarj akımı

125 A

100 A

Gerekli alternatör şarj akımı 40 A’dan az ise lütfen verilen ATO sigorta tutucuyu tabloya göre uygun ATO sigorta çifti ile kullanın.

100 A

90 A

80 A

60 A

50 A

2 x 30 A

40 A

2 x 20 A

25 A

2 x 15 A

20 A

2 x 10 A

12 A

2 x 7,5 A

9 A

3.5. Yapılandırma

3.5.1. Smart BMS ayarları

Smart BMS, Bluetooth ve VictronConnect uygulaması üzerinden yapılandırılır. İndirme ve kurulum ayrıntıları için VictronConnect kılavuzuna bakın. Aşağıdaki adımlar yapılandırma sürecini ve seçenekleri tanımlamaktadır:

Smart BMS’yi Kurulum bölümü uyarınca çalıştırın.
VictronConnect’i açın. Cihazlarım ya da Diğer cihazlar (ikincisi uygulamaya ilk kez bağlanırken görünür) bölümünde Cihaz listesinde Smart BMS görünecektir.
Smart BMS’ye dokunun. Eşleştirme diyaloğu başlar (varsayılan PIN kodu 000000’dır).
Bağlandıktan sonra, Akü durumu sayfası görüntülenir. Burada lityum akü gerilimi, yumuşak anahtar durumu, Alternatör/Marş gerilimi ve alternatör şarj akımı oranı ile BMS durumu mesajları görülür. İlk kez bağlanırken bir mesaj belirir ve sizden şarj akımını da (oran olarak) görmek için Ayarlar menüsünden sigorta tipini ayarlamanız istenir.
Ayarlar menüsünü açmak için sağ üstteki çark işaretine dokunun ve şu ayarı yapın:
1. Sigorta tipi:
  Kurulum bölümünde açıklandığı şekilde doğru sigorta tipi değerini ayarlayın. Bu değerin fiziksel olarak kurulu sigortayla eşleştiğinden emin olun.
2. Akü Ön Alarm kullanımı:
  Ön alarm özelliği olmayan bir lityum akü durumunda, Akü Ön Alarm kullanımını “Ön alarm mevcut değil” olarak değiştirin, aksi takdirde ayarı “Ön alarm kullan” olarak bırakın.
3. Ön alarm:
  Sürekli ve aralıklı ön alarm seçenekleri arasından tercihinizi yapın.
4. Akü şarj limiti:
  Akü şarj limitini ayarlayın (aralık: 13,0 V-15,3 V). Bu limit şarj işleminin devre dışı bırakılacağı değeri belirler. Victron Lithium Battery Smart için normalde bu değer 14,2 V olmalıdır.. Bu değere erişilir erişilmez akü şarjı Alternatör/Marş Batt+ ve System + girişleri üzerinden durdurulur. Akü gerilimi 10 saniyeliğine (aralıksız) akü şarj limitinin 0,5 V altına düştüğünde girişler tekrar açılır.
5. Uzaktan açma/kapama fonksiyonu:
  Bu ayar, Uzaktan açma/kapama terminallerinin kontrol ettiği kapsamı tanımlar. Varsayılan ayar, sadece Alternatörü devre dışı bırakması şeklindedir.
  Seçenekler şöyledir:
  Alternatörü devre dışı bırak: Alternatör portu üzerinden şarjı devre dışı bırakır. BMS fonksiyonu korunur.
  Her şeyi kapat: BMS fonksiyonları dahil her şey kapatılır. Bu seçenek sistem için bir açma/kapama anahtarı olarak uygundur. BMS’nin 0,01 W’den az olsa da uzaktan kontrol fonksiyonunu sürdürmek için aküden enerji tüketmeye devam ettiğini unutmayın. Bu durum zaman içinde katlanarak artar ve uzun vadede aküyü tamamen boşaltır. Bundan dolayı, aküyü uzun süre kullanmadan bırakacaksanız sistem bağlantısını tamamen kestiğinizden emin olun.
Smart BMS yapılandırması artık tamamdır ve durum görüntülenir. Sistem durumuna bağlı olarak ek bilgiler gösterilir.

Smart BMS CL 12-100